Bàn về việc áp dụng Tội sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định tại Điều 256a Bộ luật Hình sự sửa đổi bổ sung 2025

23/07/2025 | 458

Thực tiễn công tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm và các hành vi vi phạm pháp luật về ma túy cho thấy: hiện nay tình hình sử dụng ma túy diễn ra rất phức tạp, số người nghiện ma túy đang có xu hướng gia tăng, ma túy là một trong những nguyên nhân phổ biến dẫn đến các loại tội phạm khác như trộm cắp tài sản, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cưỡng đoạt tài sản, cướp giật tài sản…ma tuý có nguy cơ trở thành hiểm hoạ, đe doạ đến sự phát triển của đất nước, làm tổn hại sức khoẻ của một bộ phận nhân dân và làm phát sinh nhiều loại tội phạm, gây lo lắng bức xúc trong nhân dân. Hiện nay số lượng người sử dụng trái phép chất ma túy đang có xu hướng trẻ hóa, một bộ phận giới trẻ dễ bị rủ rê, lôi kéo vào con đường sử dụng trái phép chất ma túy.

Để đảm bảo tính răn đe, phòng ngừa tội phạm. Tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV ngày 25/6/2025, Quốc hội đã biểu quyết thông qua Luật số 86/2025/QH15 sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Hình sự. Luật có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/7/2025, trong đó đã bổ sung Điều 256a -Tội sử dụng trái phép chất ma túy như sau:

“1. Người nào sử dụng trái phép chất ma túy thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 02 năm đến 03 năm:

a) Đang trong thời hạn cai nghiện ma túy hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;

b) Đang trong thời hạn quản lý sau cai nghiện ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;

c) Đang trong thời hạn 02 năm kể từ ngày hết hạn quản lý sau cai nghiện ma túy và trong thời hạn quản lý người sử dụng trái phép chất ma túy theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy;

d) Đang trong thời hạn 02 năm kể từ khi tự ý chấm dứt cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc điều trị cai nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế theo quy định của Luật Phòng, chống ma túy.

2. Tái phạm về tội này thì bị phạt từ 03 năm đến 05 năm”.

Theo quy định của Điều luật thì đối tượng bị xử lý trách nhiệm hình sự về Điều 256a là người đang trong quá trình cai nghiện hoặc vừa kết thúc quá trình cai nghiện ma túy mà tiếp tục sử dụng trái phép chất ma túy mà không phải tất cả trường hợp sử dụng trái phép chất ma túy đều phạm tội. Như vậy, điều luật chưa bao quát, điều chỉnh hết các đối tượng có hành vi sử dụng trái phép chất ma túy trên thực tiễn, do đó có khả năng bỏ lọt hành vi nguy hiểm cho xã hội cần điều chỉnh bằng pháp luật hình sự; ví dụ những đối tượng sử dụng trái phép chất ma túy trong những vụ án Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy mà không đủ điều kiện xử lý hình sự về hành vi Tổ chức hay hành vi Tàng trữ, Mua bán trái phép chất ma túy …. Nói cách khác, đó là những đối tượng được thụ hưởng trong vụ án Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy mà không thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 256a thì vẫn không bị xử lý hình sự về hành vi Sử dụng trái phép chất ma túy, mặc dù các đối tượng này có tần suất sử dụng trái phép chất ma túy tương đối nhiều trong thực tế khi bị phát hiện. Ngoài ra các đối tượng trong vụ án Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy đã bị khởi tố về hành vi Tổ chức sử dụng trái phép chất ma túy thì có bị khởi tố về hành vi Sử dụng trái phép chất ma túy nếu đủ một trong các điều kiện theo quy định tại Điều 256a trên không, hay chỉ bị xử lý hành chính về hành vi Sử dụng trái phép chất ma túy. Quan điểm của tác giả nên có chế tài xử lý các đối tượng có hành vi Sử dụng trái phép chất ma túy, có thể nghiên cứu bổ sung thêm trường hợp “Đã bị xử phạt vi phạm hành chính về hành vi sử dụng trái phép chất ma túy” trong Điều luật để xử lý hình sự người sử dụng trái phép chất ma túy.

Trên đây là quan điểm nghiên cứu của tác giả, mong nhận được sự trao đổi của các đồng nghiệp.